Die wind van skinderstories

Stories het ‘n manier om vinnig te versprei en groter te raak hoe verder dit gaan.  ‘n Stukkie skinder kan soos saadjies in die wind wegwaai, dit kry momentum, en voor ons dit besef, kry dit ‘n lewe van sy eie.

Hoekom doen mense dit?

 Soms wil ons net die eerste een wees wat iets weet en vertel, daar is ‘n lekker gevoel van mag daarin.  Ander kere probeer ons slim of belangrik lyk, of ons gebruik iemand anders se seer om ons eie foute weg te steek.  Soms is dit self ‘n onbewuste projeksie van iets wat in ons eie lewe pyn veroorsaak.

Vir ‘n oomblik bring dit mag, maar die letsels bly lank by die een oor wie die storie gaan,  Daar bly tog ook iets klewerigs agter aan die een wat die storie begin of vertel.

Die impak

Die impak is groot: ‘n storie kan skaamte, vernedering, isolasie en skade bring.  Dit kan verhoudings en ‘n reputasie vir jare lank beskadig, selfs al was dit nooit waar of ernstig bedoel nie.

Die Sprokie as Spieël

Dink aan Cinderella.  Haar stiefma en stiefsusters vertel en leef ‘n storie oor haar: dat sy minderwaardig is, dat sy net in die kombuis hoort, dat sy nooit verdien om gesien of liefgehê te word nie.  Hierdie narratief het niks met haar werklike waarde te doen nie, dit is ‘n projeksie van hulle eie jaloesie en onsekerheid.

Maar soos met skinder in die werklike lewe, het dit gevolge: Cinderella word verneder, geïsoleer en van geleenthede ontneem.  Tog het die sprokie ook ‘n draaipunt: waarheid en innerlike waarde het ‘n manier om deur te breek, selfs nadat skinder en projeksie lank skade gedoen het.

‘n Psigoanalitiese refleksie

Vanuit ‘n psigoanalitiese oogpunt is hierdie dinamiek nie nuut nie.  Wanneer mense sê of dink dat iemand “verdien” om gespot of seergemaak te word, werk onbewuste prosesse dikwels agter die skerms.

• Projeksie: Die eienskappe wat ek in myself nie kan verdra nie, plaas ek op iemand anders. As ek my eie swakhede of foute haat, voel dit makliker om ‘n ander een daarvoor te “straf”.
• Die harde super-ego: Binne ons almal leef ‘n innerlike kritikus. Soms, eerder as om myself aan te spreek, laat ek daardie kritikus na buite straal en glo ander moet die pyn dra.
• Groepsdinamika: In ‘n groep word een persoon maklik die “sondebok”. Deur al die slegte gevoelens op hom of haar te plaas, voel die groep ligter, maar die slagoffer dra die volle las.

Wanneer ons hierdie patrone herken, sien ons dat skinder of die oortuiging dat iemand se pyn “regverdig” is, selde oor die persoon self gaan.  Dit is eerder ‘n weerspieëling van die innerlike wêreld van die verteller, ‘n poging om eie pyn, skuld of onsekerheid te hanteer.

Die uitnodiging

Die wind van stories kan nooit heeltemal stilgemaak word nie, maar ons kan leer om meer bewus te wees van wat ons sê en waarom ons dit sê.  Ja, daar is dinge wat waar is, maar dit beteken nie altyd dit is ons rol om dit te vertel of uit te blaas nie.  Waarheid wat op die verkeerde manier of tyd gedeel word, kan net soveel skade doen as ‘n jokstorie.

Sprokies herinner ons dat waarheid uiteindelik ‘n eie weg vind, sonder dat dit deur vernedering of aggressie afgedwing hoef te word.  En vanuit ‘n psigoanalitiese oogpunt verstaan ons dat elke storie wat ons oor ander vertel, altyd ook ‘n storie oor onsself verklap: ons projeksies, ons eie onverwerkte pyn, en soms ons behoefte om ander te laat dra wat ons self nie kan hanteer nie.